Lãi suất huy động – Chỉ báo quan trọng của thị trường tiền tệ
Lãi suất huy động là mức lãi suất mà các ngân hàng thương mại chi trả cho người gửi tiền tiết kiệm. Đây không chỉ là công cụ thu hút vốn của ngân hàng, mà còn là chỉ số phản ánh tình hình thanh khoản, kỳ vọng lạm phát, chính sách tiền tệ và sức khỏe chung của nền kinh tế.
Trong vài năm gần đây, lãi suất huy động tại Việt Nam đã có những biến động mạnh. Sau giai đoạn giảm sâu trong năm 2023 nhằm kích cầu kinh tế, câu hỏi được nhiều người quan tâm hiện nay là: Lãi suất huy động có thể tăng trở lại?
Vì sao lãi suất huy động từng giảm mạnh?
Trong năm 2023, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã liên tiếp điều chỉnh giảm lãi suất điều hành với mục tiêu hỗ trợ tăng trưởng kinh tế sau đại dịch. Động thái này kéo theo việc các ngân hàng thương mại giảm mạnh lãi suất huy động, đặc biệt ở các kỳ hạn ngắn.
Một số nguyên nhân chính khiến lãi suất huy động giảm sâu gồm:
- Chính sách tiền tệ nới lỏng: Nhằm kích thích tiêu dùng và đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp.
- Thanh khoản dồi dào: Hệ thống ngân hàng thừa tiền do tín dụng tăng chậm hơn huy động.
- Lạm phát được kiểm soát: Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) trong tầm kiểm soát giúp giảm áp lực tăng lãi suất.
- Tăng trưởng tín dụng yếu: Do cầu tín dụng thấp, ngân hàng không cần tăng mạnh huy động vốn.
Tuy nhiên, xu hướng này có thể thay đổi khi một loạt yếu tố mới xuất hiện từ cuối năm 2024.
Lãi suất huy động có thể tăng trở lại – Những dấu hiệu đầu tiên
Theo nhiều chuyên gia, khả năng lãi suất huy động có thể tăng trở lại trong nửa cuối năm 2025 là điều hoàn toàn có thể xảy ra. Dưới đây là một số yếu tố đang làm gia tăng kỳ vọng đó:
Áp lực lạm phát quay trở lại
Bước sang năm 2025, áp lực lạm phát bắt đầu tăng do giá xăng dầu, thực phẩm và chi phí logistics đi lên. Việc điều chỉnh lương cơ bản cũng khiến chi phí đầu vào của doanh nghiệp tăng cao, tác động đến mặt bằng giá chung.
Ngân hàng Nhà nước sẽ buộc phải xem xét tăng lãi suất điều hành hoặc ít nhất giữ nguyên mức hiện tại để kiểm soát lạm phát. Khi đó, các ngân hàng thương mại cũng sẽ phải nâng lãi suất huy động nhằm duy trì thanh khoản và ổn định tỷ lệ vốn.
Nhu cầu tín dụng tăng trở lại
Tín hiệu phục hồi kinh tế đang dần rõ rệt khi nhiều lĩnh vực như sản xuất, xây dựng, tiêu dùng và xuất khẩu có xu hướng cải thiện. Điều này đồng nghĩa với việc cầu tín dụng của doanh nghiệp tăng lên.
Để có đủ vốn cho vay, các ngân hàng cần đẩy mạnh huy động. Trong bối cảnh cạnh tranh cao, việc điều chỉnh tăng lãi suất tiết kiệm là điều khó tránh khỏi.
Chính sách tiền tệ toàn cầu thay đổi
Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) dù chưa tăng lãi suất trở lại nhưng cũng phát tín hiệu “giữ lãi suất cao lâu hơn”. Nếu Fed giữ lãi suất điều hành ở mức cao, áp lực tỷ giá sẽ tăng lên, buộc Việt Nam phải điều chỉnh chính sách tiền tệ phù hợp để giữ ổn định thị trường ngoại hối và dòng vốn đầu tư.
Tăng lãi suất huy động có thể là một phần trong chiến lược ổn định tỷ giá, hạn chế dòng vốn chảy ra nước ngoài.
Những nhóm ngân hàng nào có thể điều chỉnh sớm?
Theo giới phân tích, các ngân hàng quy mô nhỏ hoặc có tỷ lệ tín dụng/huy động (LDR) cao sẽ là nhóm đầu tiên phải điều chỉnh lãi suất huy động sớm để giữ chân người gửi tiền và đảm bảo thanh khoản.
Trong khi đó, các “ông lớn” như Vietcombank, BIDV, VietinBank, Agribank với mạng lưới rộng và nguồn vốn rẻ dồi dào có thể trì hoãn hoặc chỉ điều chỉnh nhẹ.
Tuy nhiên, nếu xu hướng tăng lãi suất trở nên rõ ràng và lan rộng, toàn bộ hệ thống ngân hàng sẽ phải có sự điều chỉnh đồng loạt để tránh mất thị phần.
Tác động đến người gửi tiền và nhà đầu tư
Việc lãi suất huy động tăng trở lại sẽ mang đến nhiều tác động đối với cá nhân và doanh nghiệp:
- Người gửi tiền: Đây là tin vui với nhóm người có tiền nhàn rỗi. Họ sẽ có cơ hội nhận được mức lãi suất cao hơn cho các khoản gửi tiết kiệm, đặc biệt là kỳ hạn dài.
- Doanh nghiệp vay vốn: Lãi suất cho vay có thể tăng theo, khiến chi phí tài chính của doanh nghiệp cao hơn, ảnh hưởng đến lợi nhuận và kế hoạch đầu tư.
- Thị trường chứng khoán: Lãi suất tăng thường có tác động tiêu cực ngắn hạn đến thị trường chứng khoán, do dòng tiền chuyển từ cổ phiếu sang kênh tiết kiệm an toàn hơn.
- Bất động sản: Thị trường có thể tiếp tục trầm lắng nếu lãi suất vay mua nhà tăng lên, khiến người dân e ngại vay vốn dài hạn.
Dự báo xu hướng lãi suất 6 tháng cuối năm 2025
Mặc dù còn nhiều yếu tố chưa chắc chắn, nhưng kịch bản phổ biến mà các chuyên gia đưa ra là lãi suất huy động có thể tăng nhẹ từ 0,5 – 1 điểm phần trăm trong nửa cuối năm 2025. Mức tăng này sẽ diễn ra từ từ, phù hợp với khả năng hấp thụ của nền kinh tế.
Tuy nhiên, mức độ tăng sẽ phụ thuộc vào các yếu tố như:
- Diễn biến lạm phát thực tế.
- Chính sách điều hành của Ngân hàng Nhà nước.
- Tốc độ phục hồi của kinh tế toàn cầu.
- Tình hình địa chính trị và giá cả hàng hóa quốc tế.
Lãi suất huy động có thể tăng trở lại là một khả năng hiện hữu khi nhiều yếu tố kinh tế đang thay đổi nhanh chóng. Dù còn phụ thuộc vào diễn biến cụ thể trong thời gian tới, nhưng cá nhân và doanh nghiệp cần chủ động theo dõi để có chiến lược tài chính phù hợp.
Nếu bạn là người gửi tiền, đây có thể là thời điểm cân nhắc chia nhỏ khoản gửi và chọn kỳ hạn linh hoạt. Với nhà đầu tư và doanh nghiệp, cần tính toán kỹ tác động từ chi phí vốn để đưa ra các quyết định đúng đắn.
